Ontdekkingstocht

Bij ons bezoek aan de architecte 2 weken geleden viel mijn oog op een boek over de architectuur in Cantabrië. Op de achterkant van de kaft stond een kleine schets van het type huis zoals wij ook hebben. Macarena vroeg mij of ik het boek wilde lenen. En zo begon een fascinerende ontdekkingstocht in en rondom ons 300 jaar oude huis.

Al vaker kon ik uren staren naar bepaalde onregelmatigheden of details in de muren en probeerde mij dan voor te stellen waarom of hoe dat zo was aangebracht. Nu met het boek erbij werden een aantal dingen duidelijker.

Met de buitentrap naar de eerste verdieping

Het schetsje op de kaft toont de zijkant van het huis. In het midden van de buitenmuur staat een trap getekend die de bewoners naar een plateautje bracht voor de buitendeur op de eerste etage. Op de eerste verdieping werd gewoond, boven de stal. De warmte van de koeien in de stal verwarmde de woning. Zo’n trap zal er ook bij ons zijn geweest! Waar vroeger de entree van de woning was, bevindt zich nu het balkon met de smalle openslaande deurtjes van een kleine slaapkamer. De andere kleur van het stucwerk op de muur onder het balkon verraadt de herstelwerkzaamheden na het verwijderen van de stenen trap en het plaatsen van het balkon.

Wanneer zou deze verbouwing hebben plaatsgevonden? En waarom? Ik vermoed dat de verbouwing plaatsvond in 1974. In de stal zat een krant in een gat in de nieuw gemetselde muur tussen de stal en de huidige hal op de begane grond gepropt. Dus zo’n 50 jaar geleden bedachten de vorige eigenaren het plan om de entree van de woning te verplaatsen. Misschien was er gezinsuitbreiding op komst of was er een extra slaapkamer nodig voor de kleinkinderen? Per slot van rekening wonen ook de opa’s en oma’s in Spanje vaak gewoon in bij een van hun kinderen om de kleinkinderen op te voeden terwijl vader en moeder werken.

De sleutel van de stal

De gehele begane grond werd eeuwen lang in beslag genomen door de stal. De enige toegangspoort bevond zich in het midden van de façade van het huis. Zware hardhouten staldeuren die in de granieten stenen van de muren scharnieren waren aan de binnenkant voorzien van een ijzeren klink en een ijzeren slot. Van buitenaf kon de stal op slot worden gedaan met een grote gesmede ijzeren sleutel van maar liefst 26 cm lengte!. Deze sleutel moet hier vele decennia in weer en wind in het slot hebben gestoken en is door intensief gebruik half weggesleten op de plek waar de sleutel op het ijzeren beslag rustte.

Nieuwe voordeur en entree van de woning

Doordat de trap naar de woningdeur nu was weggehaald moest er natuurlijk een nieuwe entree naar de woning gemaakt worden. Het stalraampje rechts van de staldeur moest plaatsmaken voor de nieuwe voordeur: een zware hardhouten deur met reliëf facetten en openslaande raampjes met sierlijk smeedijzeren hekwerk ervoor. Een smalle strook van de stal, rechts naast de staldeur werd afgescheiden door een bakstenen muur tot aan de nieuwe betonnen trap naar de eerste verdieping.  De natuurstenen muur en de grote houten balken werden gestukt en wit geschilderd. Tegen de dwarsbalkjes in het plafond werden smalle latjes gespijkerd en de tussenruimten met stro gevuld. Ook het verlaagde plafond werd mooi gestukt en gewit, zodat er een deftige hal ontstond, passend bij de waarschijnlijk rijke herenboer.

Stalraampje

Ramen in oude huizen die gemaakt zijn uit natuursteen, werden altijd gemaakt met grote rechthoekige stenen blokken.: de dorpel (antepecho) aan de onderkant, daar bovenop links en rechts een negblok genaamd “tranquero” en daar weer dwars bovenop de latei, in het Spaans “dintel”.De blokken natuursteen die voor de ramen van de woning werden gebruikt werden speciaal hiervoor uitgebeiteld.

Voor de raampjes in bijvoorbeeld de stal werden gewoon grote natuurstenen gebruikt die redelijk vlakke kanten hadden. De constructietechniek bleef echter dezelfde. In de stal ontwaarde ik in de muur vlak naast de nieuwe betonnen trap zo’n rechthoekige  constructie. Het viel nauwelijks op door de andere stenen die in de raamopening willekeurig waren ingemetseld. Hoe meer licht en lucht in de toekomstige slaapzaal hoe beter en dus kon ik het niet nalaten om na 50 jaar dit unieke raampje weer te openen!

Bescherming tegen brand en wind

Markante details in de voorgevel van ons huis zijn de naar voren uitstekende en fraai vormgegeven zijmuren op de eerste en tweede verdieping. Deze delen van de muur worden Cortafuegos of Cortavientos genoemd.

Tussen deze uitstekende muren is op de zolderverdieping een groot houten balkon aangebracht. De zolder werd vroeger gebruikt om voorraden (aardappels, uien, appelen, graan etc) op te slaan. Voor op het balkon zie je tot op de dag van vandaag vaak nog aan elkaar geregen paprika’s hangen die onder het dak in de zon en warme wind drogen.

Deze “cortafuegos” dienen in eerste instantie de bescherming van het huis (met name de houten balken en vloeren!) tegen eventuele (bos)branden. Cortar = (af)snijden en Fuegos = Vuur, branden.Interessant weetje is dat deze woorden zowel in het Spaans als in de Engelse vorm ook is overgenomen in de IT wereld: Cortafuegos = Firewall.  Bescherming tegen gevaar van buitenaf.